Càng về khuya, mình càng hay nghĩ lan man về phương thức mà di huấn của Đức Thế Tôn từ mấy thiên niên kỷ trước, trải qua biết bao biến cố lịch sử, mà đến nay vẫn giữ được sự thuần khiết để hậu thế tiếp cận. Đã có lúc tôi từng hình dung "Kho Tàng Pháp Bảo" là một khái niệm vô cùng vĩ mô, kiểu như một cái thư viện khổng lồ chứa đầy kinh sách cổ hay những bản số hóa hiện đại. Kỳ thực, trong thâm tâm tôi, nó giống như một điểm tựa vững chắc. Một sức mạnh giữ cho nội tâm không bị chao đảo theo các phong trào thời thượng hay các quan điểm giải thích "thuận tiện" của thời nay.
Tôi tự đặt câu hỏi rằng, nếu thiếu đi kho tàng di sản đó —thiếu vắng Tam Tạng Pāḷi cùng hệ thống Chú giải, Phụ chú giải mà các bậc Tổ sư đã khổ công bảo tồn— thì có lẽ Phật giáo ngày nay đã trở thành một dạng triết học tâm linh hỗn tạp. Người ta hay có xu hướng muốn làm cho mọi thứ trở nên "dễ thở" hơn, phù hợp với lối sống nhanh bây giờ, song chính sự "đơn giản hóa" cực đoan đó có lúc lại tiêu diệt cái hồn thực sự của Chánh Pháp. Tôi tin rằng Chánh Pháp sẽ không biến mất một cách đột ngột. Giá trị của nó cứ thế mờ nhạt và loãng dần theo từng bước tiến của thời gian, cho đến lúc hành giả không còn thấy được đích đến ban đầu nằm ở đâu.
Lúc đọc qua các tạng kinh, tôi thấy có chút lo lắng về bổn phận "gìn giữ" giáo pháp. Không phải giữ sách trên kệ cho sạch bụi, mà là làm sao để những chuẩn mực đó luôn hiện hữu trong tâm thức mình. Pháp Bảo giống như một cái thước đo vậy. Khi mình nghe một quan điểm mới, hay một cách tu tập "lạ", mình có cái để đối chiếu. Nếu không có hệ thống chuẩn mực đó, chúng ta dễ dàng bị cảm xúc riêng tư dẫn dắt hoặc bị chi phối bởi những trải nghiệm mang tính nhất thời. Tu tập theo cảm tính thì việc đi chệch hướng là điều khó tránh khỏi, đó là bài học mà tôi đã từng phải trả giá không ít lần.
Một điều thú vị là kho tàng Pháp này không chỉ dành cho hàng ngũ tu sĩ. Là một người cư sĩ, đôi lúc tôi cũng cảm nhận được trách nhiệm của mình đối với giáo pháp. Không phải là đi giảng dạy gì cho ai, mà là học cho đúng, hiểu cho kỹ để không làm sai lệch cái bản chất vốn có. Có vẻ như khi mình không dùng đến nó, Pháp Bảo chỉ là di sản chết, là những di sản nằm im trong các bộ kinh điển. Chỉ khi click here mình đem nó ra soi rọi vào mấy cái hành vi, lời nói hoặc vào những lúc tâm thức bất ổn, thì lúc đó Pháp Bảo mới thực sự xoay vần.
Chiêm nghiệm về quá trình các bậc tiền bối kiên trì đọc tụng, chép kinh bằng tay, rồi đối soát từng câu chữ để lưu truyền cho hậu thế, tôi thấy bản thân còn quá lười nhác. Mình có mọi thứ trong tầm tay, chỉ cần một cái chạm trên điện thoại là có đủ kinh sách, nhưng chính sự "sẵn có" này đôi khi lại làm ta mất đi sự trân trọng cần thiết. Bảo tồn Chánh Pháp nghe thì cao siêu, nhưng chắc nó bắt đầu từ việc mình chịu khó ngồi xuống, đọc tụng một bài kệ thật sâu, rồi tự kiểm điểm xem mình có đang thực hành đúng pháp hay không. Không đòi hỏi sự hào nhoáng bên ngoài, chỉ cần một tấm lòng chân thành với chính mình.
Bên ngoài thật lặng yên, chắc đã đến lúc tôi phải dừng lại những suy nghĩ miên man này. Pháp vốn dĩ vẫn ở đó, không thay đổi, chỉ là do chúng ta mải mê tìm kiếm những điều xa vời mà bỏ quên nền tảng thiết thực ngay tại đây. Có lẽ chính trong không gian lặng yên này, lời Phật dạy mới dễ dàng thấm đẫm vào lòng người nhất.